Ołtarz Krzyża Świętego

Baro­ko­wy ołtarz Krzy­ża Świę­te­go powstał w 1735 roku. Zbu­do­wa­ny jest z czar­ne­go mar­mu­ru inkru­sto­wa­ne­go mar­mu­rem różo­wym. Mie­ści się w nim arcy­dzie­ło rzeź­by gotyc­kiej – pocho­dzą­cy z koń­ca XV w. kamien­ny kru­cy­fiks dłu­ta Wita Stwo­sza. Ude­rza­ją­cy realizm przed­sta­wie­nia cia­ła cier­pią­ce­go Chry­stu­sa potę­gu­je emo­cjo­nal­ną i ducho­wą wymo­wę męki Pań­skiej. Tło krzy­ża sta­no­wi srebr­na bla­cha z wido­kiem Jero­zo­li­my, wyko­na­na w XVIII w. przez Józe­fa Ceyplera.

Kaplica Nawrócenia św. Pawła

Kapli­ca mie­ści się na dru­giej kon­dy­gna­cji połu­dnio­wej wie­ży kościo­ła. Zosta­ła ufun­do­wa­na przez raj­cę kra­kow­skie­go Paw­ła Kauf­f­man­na w 1522 r. Ołtarz zdo­bi­ły obra­zy pędz­la Micha­ela Lan­cza z Kit­zin­gen: Nawró­ce­nie św. Paw­ła w cen­trum, Zło­że­nie Chry­stu­sa do gro­bu w pre­del­li oraz Chry­stus kró­lu­ją­cy wśród anio­łów w zwień­cze­niu. Ory­gi­na­ły nie­ste­ty prze­pa­dły po zra­bo­wa­niu ich przez hitlerowców.

Kaplica św. Antoniego

W kapli­cy św. Anto­nie­go, zwa­nej tak­że kapli­cą Zło­czyń­ców, spę­dza­li noc prze­stęp­cy ska­za­ni na śmierć, któ­rych ran­kiem wypro­wa­dza­no w asy­ście duchow­nych na miej­sce kaź­ni. Baro­ko­wy ołtarz kapli­cy pocho­dzi z XVII w.

Kaplica Loretańska

Kapli­ca ufun­do­wa­na zosta­ła w 1597 roku przez ks. Paw­ła z Zato­ra. Powsta­ła przez wydzie­le­nie zachod­niej czę­ści nawy pół­noc­nej rene­san­so­wą kra­tą, na któ­rej ok. 1640 roku usta­wio­no zło­co­ne figu­ry anio­łów. W póź­no­ba­ro­ko­wym ołta­rzu, zapro­jek­to­wa­nym naj­praw­do­po­dob­niej przez Fran­cisz­ka Pla­ci­die­go, umiesz­czo­ny został naj­star­szy w bazy­li­ce Mariac­kiej wize­ru­nek Mat­ki Boskiej w typie tzw. Hode­ge­trii Kra­kow­skiej z lat 50-tych XV w., srebr­na sukien­ka zosta­ła spra­wio­na w 1684 przez zakry­stia­ni­na Ada­ma Szy­ma­no­wi­cza i raj­cę kra­kow­skie­go Jana Gau­den­te­go Zacherlę.

Kaplica św. Jana Chrzciciela (pierwotnie Ducha Świętego)

Kapli­ca wznie­sio­na zosta­ła w 1446 roku. Od 1513 roku pozo­sta­wa­ła pod opie­ką moż­ne­go rodu Bone­rów. Z wypo­sa­że­nia prze­trwa­ły wspa­nia­łe brą­zo­we pły­ty nagrob­ne Sewe­ry­na Bone­ra i jego żony Zofii z Beth­ma­nów. Pier­wot­nie w kapli­cy znaj­do­wał się malo­wa­ny ołtarz pro­jek­tu Han­sa Sues­sa z Kulm­ba­chu, jed­ne­go z naj­lep­szych uczniów Albrech­ta Düre­ra. Ścia­ny zdo­bi poli­chro­mia pędz­la Józe­fa Mehof­fe­ra pocho­dzą­ca z 1932 roku.

Kaplica św. Wawrzyńca 

Kapli­ca ufun­do­wa­na zosta­ła przez raj­cę kra­kow­skie­go, Mar­ka Nol­den­fes­se­ra i wybu­do­wa­na w latach 1423–41. Wypo­sa­że­nie baro­ko­we kapli­cy pocho­dzi z XVIII w. Poli­chro­mię ścian wyko­nał Jan Bukowski.

Kaplica Przemienienia Pańskiego (pierwotnie Bożego Ciała) 

Kapli­ca zosta­ła ufun­do­wa­na w 1439 roku przez miesz­cza­ni­na Jerze­go Szwar­ca. Baro­ko­wy ołtarz z 1747 roku przy­pi­sy­wa­ny jest Fran­cisz­ko­wi Pla­ci­die­mu. Sce­no­gra­ficz­na aran­ża­cja ołta­rza imi­tu­ją­ca górę Tabor, uję­ta obe­li­ska­mi i kolum­na­mi z odwró­co­ny­mi przy­czół­ka­mi, sta­no­wi inte­gral­ną całość z obra­zem uka­zu­ją­cym Prze­mie­nie­nie. Obraz powstał w warsz­ta­cie Szy­mo­na Cze­cho­wi­cza w War­sza­wie ok. 1773 roku. Poli­chro­mia na ścia­nach bocz­nych jest dzie­łem Jana Bukowskiego.

Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej

Kapli­ca mie­ści się w przy­zie­miu wie­ży dzwon­nej. W baro­ko­wym ołta­rzu głów­nym znaj­du­je się kopia obra­zu jasno­gór­skie­go. Według poda­nia obraz miał zostać sko­pio­wa­ny z ory­gi­na­łu, gdy był prze­wo­żo­ny przez Kra­ków w cza­sie poto­pu szwedz­kie­go. Przy ścia­nie kapli­cy znaj­du­je się póź­no­re­ne­san­so­wa brą­zo­wa pły­ta nagrob­na Era­zma Dani­gie­la zmar­łe­go w 1624 roku.

Kaplica św. Łazarza 

Kapli­ca zosta­ła ufun­do­wa­na ok. 1435 roku przez Jadwi­gę z Kuń­czów Seba­stia­no­wą. Znaj­du­je się w niej baro­ko­wy ołtarz z obra­zem Wskrze­sze­nie Łaza­rza oraz kru­cy­fiks z XVIII w. Okno zawie­ra witraż ze sce­na­mi z życia Chry­stu­sa zapro­jek­to­wa­ny przez Jana Janu­szew­skie­go w 1939 roku. 

Kaplica św. Walentego

Kapli­ca św. Walen­te­go, zwa­na tak­że kapli­cą Mat­ki Boskiej Ostro­bram­skiej, zosta­ła ufun­do­wa­na w 1443 roku przez Jana Dol­ni­cza. W póź­no­ba­ro­ko­wym muro­wa­nym ołta­rzu mie­ści się kopia obra­zu Mat­ki Boskiej Ostro­bram­skiej pędz­la Rafa­ła Hadzie­wi­cza z pierw­szej poło­wy XIX w. XV-wiecz­ne epi­ta­fium nagrob­ne Jana Seben­wir­ta to naj­star­sza z tego typu płyt znaj­du­ją­cych się w koście­le Mariac­kim. Poli­chro­mia w kapli­cy jest pro­jek­tu Sta­ni­sła­wa Wyspiańskiego.

Kaplica św. Jana Nepomucena

Kapli­ca zosta­ła wznie­sio­na w 1435 roku przez Fran­cisz­ka Wie­cho­nia z Kle­pa­rza, z fun­da­cji ks. Teo­do­ry­ka Wein­ry­cha. W pod­zie­miach znaj­du­ją się gro­by dona­to­rów kościo­ła, ksią­żąt oświę­cim­skich, raci­bor­skich, zator­skich oraz Pia­stów ślą­skich. W kapli­cy mie­ści się oka­za­ły kla­sy­cy­stycz­ny nagro­bek Pio­tra Fry­de­ry­ka ze Skrzyn­na Duni­na i jego żony Zofii z Mała­chow­skich. Poli­chro­mia ścian jest dzie­łem Jana Bukow­skie­go i Wło­dzi­mie­rza Tet­ma­je­ra. W oknie znaj­du­je się zapro­jek­to­wa­ny przez Jana Janu­szew­skie­go witraż Opie­ka Mat­ki Boskiej nad Kra­ko­wem, zwa­ny tak­że Dzięk­czyn­nym z powo­du oca­le­nia mia­sta i kościo­ła przed znisz­cze­niem w cza­sach II woj­ny światowej. 

Kaplica Michała Archanioła

Kapli­ca znaj­du­je się ponad kruch­tą pół­noc­ną, a ufun­do­wa­na zosta­ła w 1443 roku przez Jana Baom­gar­ta. W kapli­cy znaj­du­je się baro­ko­wy ołtarz z wize­run­kiem Mat­ki Boskiej z Dzie­ciąt­kiem, oraz gotyc­kie stal­le z póź­no­re­ne­san­so­wy­mi zapleckami.

Kaplica Aniołów Stróżów

Kapli­ca mie­ści się ponad kruch­tą połu­dnio­wą. Ufun­do­wa­na zosta­ła w 1435 roku przez Miko­ła­ja Czir­lę. W kapli­cy znaj­du­je się póź­no­go­tyc­ki ołtarz dato­wa­ny na począ­tek XVI w. i baro­ko­wy obraz przed­sta­wia­ją­cy Anio­ła Stróża.

Wir­tu­al­ny spa­cer po bazy­li­ce Mariackiej

fot. M. Świerczyński