W skarb­cu bazy­li­ki Mariac­kiej znaj­du­je się póź­no­go­tyc­ki obraz „Trzej świę­ci Jano­wie”. W ramach pra­cy magi­ster­skiej na kra­kow­skiej Aka­de­mii Sztuk Pięk­nych Ewa Pacio­ra prze­pro­wa­dzi­ła grun­tow­ne pra­ce badaw­czo-kon­ser­wa­tor­skie nad dzie­łem. Dzia­ła­nia te pro­wa­dzi­ła w pra­cow­ni kon­ser­wa­tor­skiej bazy­li­ki Mariac­kiej, pod kie­run­kiem dr Alek­san­dry Holi. 

Obraz „Trzej świę­ci Jano­wie” to obraz szta­lu­go­wy na pod­obra­ziu drew­nia­nym o wymia­rach 91,2 cm x 102,4 cm (bez uwzględ­nie­nia ramy). Pocho­dzi z począt­ku XVI wie­ku. Autor obra­zu nie jest zna­ny. Jed­nak­że jak zazna­cza Ewa Pacio­ra, bazu­jąc na ana­li­zie sty­li­stycz­nej i porów­na­niu cech cha­rak­te­ry­stycz­nych kom­po­zy­cji „Trzech świę­tych Janów” oraz „Zwia­sto­wa­nia z Jodłow­ni­ka” wysnu­to tezę o domnie­ma­nym autor­stwie Mistrza Zwia­sto­wa­nia z Jodłow­ni­ka. „Gru­pa dzieł przy­pi­sa­nych Mistrzo­wi nosi cha­rak­te­ry­stycz­ne cechy jego warsz­ta­tu. Świe­tli­ste kar­na­cje, poły­sku­ją­ce wło­sy czy rzeź­biar­skie kształ­to­wa­nie form za pomo­cą świa­tła były typo­we dla jego malar­stwa, podob­nie jak pla­stycz­ne uję­cie dra­pe­rii, gęsto zała­mu­ją­cej się i falu­ją­cej” – stwier­dza dyplomantka.

Dzie­ło repre­zen­tu­je zesta­wie­nie ahi­sto­rycz­ne. Przed­sta­wio­no na nim obok sie­bie kolej­no (od lewej) Jana Ewan­ge­li­stę z kie­li­chem, Jana Chrzci­cie­la z księ­gą oraz Jana Jał­muż­ni­ka z pasto­ra­łem i zło­ty­mi mone­ta­mi w dło­ni. Do bazy­li­ki Mariac­kiej obraz tra­fił w latach 30. XX wie­ku. Wcze­śniej prze­cho­wy­wa­ny był w zakry­stii kościo­ła para­fial­ne­go pw. św. Miko­ła­ja w Czu­li­cach, w powie­cie krakowskim.

„W 2013 roku po raz pierw­szy mia­łam moż­li­wość prze­glą­du skarb­ca bazy­li­ki Mariac­kiej i do żad­ne­go z ujrza­nych tam obiek­tów nie wra­ca­łam myśla­mi tak czę­sto, jak do gotyc­kie­go przed­sta­wie­nia „Trzech świę­tych Janów“, z zamon­to­wa­ną na odwro­ciu nie­zwy­kłą kon­struk­cją sta­bi­li­zu­ją­cą, bar­dzo dobrze prze­my­śla­ną i nie­po­dob­ną do żad­nej innej zna­nej mi z naszych tere­nów, oraz z bar­dzo sła­bej jako­ści rekon­struk­cja­mi w miej­scach roz­le­głych ubyt­ków war­stwy malar­skiej i zmia­na­mi w par­tiach zło­ceń. Od tego cza­su, kie­dy mia­łam oka­zję prze­glą­dać obra­zy tabli­co­we w pol­skich kościo­łach i muze­ach, wypa­try­wa­łam kon­ser­wa­tor­skich ana­lo­gii z mariac­kim obra­zem” – stwier­dza dr Alek­san­dra Hola – pro­mo­tor­ka pracy.

Jak zazna­cza Ewa Pacio­ra obiekt jest wyjąt­ko­wy, nie tyl­ko ze wzglę­du na wyso­ki poziom arty­stycz­ny i zacho­wa­ną pier­wot­ną mate­rię, ale rów­nież z uwa­gi na wpro­wa­dzo­ne w prze­szło­ści nie­ty­po­we roz­wią­za­nia w ramach kon­ser­wa­cji struk­tu­ral­nej. „Przede wszyst­kim uwa­gę przy­ku­wa kon­struk­cja wzmac­nia­ją­co-sta­bi­li­zu­ją­ca na rewer­sie obra­zu, któ­rą wyko­na­no z zasto­so­wa­niem nie­kon­wen­cjo­nal­nych mate­ria­łów. Jej zada­niem było m. in. utrzy­ma­nie efek­tów pro­sto­wa­nia pod­obra­zia, prze­pro­wa­dzo­ne­go z wyko­rzy­sta­niem już nie­sto­so­wa­nej meto­dy prze­są­cza­nia drew­na para­mi meta­no­lu”– mówi Ewa Paciora.

Obraz był co naj­mniej trzy­krot­nie kon­ser­wo­wa­ny. W 1963 roku Bar­ba­ra Bosow­ska w ramach pra­cy magi­ster­skiej pod kie­run­kiem prof. Józe­fa Edwar­da Dut­kie­wi­cza doko­na­ła obszer­nej i wie­lo­aspek­to­wej ana­li­zy dzie­ła, oraz prze­pro­wa­dzi­ła zacho­waw­czą kon­ser­wa­cję z wyko­rzy­sta­niem inte­re­su­ją­cej kon­struk­cji wzmac­nia­ją­co-sta­bi­li­zu­ją­cej na rewer­sie. W następ­nych latach pod­da­no go kolej­nym zabie­gom kon­ser­wa­tor­sko-restau­ra­tor­skim. Jak stwier­dza Ewa Pacio­ra świad­czą o tym łatwo odróż­nial­ne od ory­gi­na­łu uzu­peł­nie­nia kom­po­zy­cji malar­skiej w miej­scach ubytków.

Obraz „Trzej świę­ci Jano­wie” powró­cił do skarb­ca bazy­li­ki Mariac­kiej. Nato­miast 14 wrze­śnia 2023 r. otwar­ta zosta­nie na Zam­ku Kró­lew­skim na Wawe­lu wysta­wa, na któ­rej pośród licz­nych, wspa­nia­łych dzieł sztu­ki zoba­czyć będzie moż­na „Zwia­sto­wa­nie z Jodłownika”.