Pre­tek­sta krzy­żo­wa z haftem przed­sta­wia­ją­cym Ukrzy­żo­wa­nie z Mat­ką Boską, św. Janem, św. Doro­tą oraz z śś. Pio­trem i Paw­łem ze zbio­rów bazy­li­ki Mariac­kiej w Krakowie 

Czas powsta­nia: począ­tek XVI w.

Tech­ni­ka: haft rzeź­biar­ski, haft kła­dzio­ny, aplikacja

Mate­ria­ły: nici jedwab­ne i meta­lo­we, róż­no­barw­ne jedwa­bie i suk­no, płótno

Fun­da­cja: (?)

Jed­nym ze naj­star­szych i cie­kaw­szych pod wzglę­dem tech­no­lo­gicz­nym haftów, znaj­du­ją­cych się w zbio­rach kościo­ła Mariac­kie­go, jest pre­tek­sta krzy­żo­wa ozdo­bio­na haftem tzw. acu­sculp­tu­ro­wym, czy­li naśla­du­ją­cym tech­ni­kę pła­sko­rzeź­by. Haft figu­ral­ny umiesz­czo­ny w cen­tral­nej czę­ści tej pre­tek­sty przed­sta­wia sce­nę Ukrzy­żo­wa­nia. Nad gło­wą Chry­stu­sa znaj­du­je się podwój­ny nimb z pro­mie­nia­mi, a powy­żej umiesz­czo­ny na krzy­żu titu­lus (tablicz­ka z lite­ra­mi INRI). Bio­dra Chry­stu­sa prze­pa­sa­ne są peri­zo­nium. Nad krzy­żem wyha­fto­wa­no czer­wo­ny bal­da­chim lub arka­dę (?). W ramio­nach krzy­ża przed­sta­wio­no pół­po­sta­ci apo­sto­łów z ich atry­bu­ta­mi. Po lewej stro­nie znaj­du­je się św. Piotr z klu­czem, a po pra­wej św. Paweł z mie­czem. Pod krzy­żem wyha­fto­wa­no cało­ścio­we posta­ci Mat­ki Boskiej i św. Jana Ewan­ge­li­sty, a poni­żej postać św. Doro­ty sto­ją­cej na zie­mi, zazna­czo­nej sche­ma­tycz­nie apli­ka­cją z zie­lo­ne­go suk­na. Sza­ty, w któ­re ubra­ni są świę­ci, zosta­ły wyko­na­ne w tech­ni­ce apli­ka­cji z czer­wo­ne­go, błę­kit­ne­go i zie­lo­ne­go jedwa­biu oraz wyha­fto­wa­ne nić­mi meta­lo­wy­mi. Par­tie stro­jów apli­ko­wa­ne jedwa­biem były pier­wot­nie pokry­te prąż­ka­mi lub siat­ka­mi hafto­wa­ny­mi przę­dzą jedwab­ną. Szcze­gó­ło­wo i pla­stycz­nie ukształ­to­wa­ne twa­rze posta­ci wyha­fto­wa­no na pod­kła­dach nicia­nych, zało­żo­nych jasno­kre­mo­wym atła­sem, a szcze­gó­ły wyha­fto­wa­no jedwa­biem. Wło­sy i zaro­sty wyha­fto­wa­ne są jedwa­biem, ście­giem kła­dzio­nym oraz nić­mi jedwab­ny­mi ople­cio­ny­mi dru­ci­kiem meta­lo­wym o for­mie sprę­ży­nek. Tło pre­tek­sty wyha­fto­wa­no nić­mi meta­lo­wy­mi ście­giem kła­dzio­nym na pod­kła­dzie nicia­nym, któ­ry two­rzy lek­ką wypu­kłość. Drob­ne ście­gi przy­trzy­mu­ją­ce haft two­rzą deseń siat­ki. Brze­gi pre­tek­sty są obra­mio­ne pasa­mi z czer­wo­ne­go i błę­kit­ne­go suk­na. Na błę­kit­nym suk­nie dodat­ko­wo wyha­fto­wa­no poje­dyn­czą, grub­szą nicią ople­cio­ną dooko­ła nicią meta­lo­wą ozdob­ny szlak. Taką nicią zazna­czo­no rów­nież kon­tu­ry posta­ci. Sznu­recz­kiem utwo­rzo­nym z nici nici meta­lo­wych pod­kre­ślo­no dodat­ko­wo nim­by postaci.