Preteksta krzyżowa z haftem przedstawiającym Ukrzyżowanie z Matką Boską, św. Janem, św. Dorotą oraz z śś. Piotrem i Pawłem ze zbiorów bazyliki Mariackiej w Krakowie
Czas powstania: początek XVI w.
Technika: haft rzeźbiarski, haft kładziony, aplikacja
Materiały: nici jedwabne i metalowe, różnobarwne jedwabie i sukno, płótno
Fundacja: (?)
Jednym ze najstarszych i ciekawszych pod względem technologicznym haftów, znajdujących się w zbiorach kościoła Mariackiego, jest preteksta krzyżowa ozdobiona haftem tzw. acusculpturowym, czyli naśladującym technikę płaskorzeźby. Haft figuralny umieszczony w centralnej części tej preteksty przedstawia scenę Ukrzyżowania. Nad głową Chrystusa znajduje się podwójny nimb z promieniami, a powyżej umieszczony na krzyżu titulus (tabliczka z literami INRI). Biodra Chrystusa przepasane są perizonium. Nad krzyżem wyhaftowano czerwony baldachim lub arkadę (?). W ramionach krzyża przedstawiono półpostaci apostołów z ich atrybutami. Po lewej stronie znajduje się św. Piotr z kluczem, a po prawej św. Paweł z mieczem. Pod krzyżem wyhaftowano całościowe postaci Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty, a poniżej postać św. Doroty stojącej na ziemi, zaznaczonej schematycznie aplikacją z zielonego sukna. Szaty, w które ubrani są święci, zostały wykonane w technice aplikacji z czerwonego, błękitnego i zielonego jedwabiu oraz wyhaftowane nićmi metalowymi. Partie strojów aplikowane jedwabiem były pierwotnie pokryte prążkami lub siatkami haftowanymi przędzą jedwabną. Szczegółowo i plastycznie ukształtowane twarze postaci wyhaftowano na podkładach nicianych, założonych jasnokremowym atłasem, a szczegóły wyhaftowano jedwabiem. Włosy i zarosty wyhaftowane są jedwabiem, ściegiem kładzionym oraz nićmi jedwabnymi oplecionymi drucikiem metalowym o formie sprężynek. Tło preteksty wyhaftowano nićmi metalowymi ściegiem kładzionym na podkładzie nicianym, który tworzy lekką wypukłość. Drobne ściegi przytrzymujące haft tworzą deseń siatki. Brzegi preteksty są obramione pasami z czerwonego i błękitnego sukna. Na błękitnym suknie dodatkowo wyhaftowano pojedynczą, grubszą nicią oplecioną dookoła nicią metalową ozdobny szlak. Taką nicią zaznaczono również kontury postaci. Sznureczkiem utworzonym z nici nici metalowych podkreślono dodatkowo nimby postaci.